Sigara bağımlılarına sigarayı bıraktırmada destekleyici, bilgilendirici ve ortaya çıkan fiziksel-ruhsal yoksunluk belirtilerini ortadan kaldırmada yardımcı olabilmeleri amacıyla hekimlerin aktif rol almalarına duyulan ihtiyaç nedeniyle, Bursa İl Sağlık Müdürlüğü, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Bursa Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi ortaklığı ile Bursa Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi konferans salonunda Bursa’daki Aile Hekimlerine yönelik ‘’Sigara Bırakma Danışmanlığı Eğitimi’’ düzenlendi. Bu programın Bursa’daki tüm aile hekimlerine verilmesi planlandı.
Yaklaşık 200 Aile Hekiminin katılımının gerçekleştiği eğitim toplantılarında, Bursa İl Sağlık Müdürü Dr. Özcan AKAN, Bursa Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. Mehmet Karadağ, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyeleri; Prof. Dr. Dr. Esra UZASLAN, Doç. Dr. Yeşim UNCU, Doç. Dr. Emel İRGİL, Doç. Dr. Aslı SARANDÖL ve Yard. Doç. Dr. Funda Coşkun’un katıldığı eğitim programında; Sigara nasıl bırakılır? Sigarayı bırakma yöntemleri nelerdir? gibi konularda teorik bilgiler verildi. Pratik eğitimlerin yakın bir gelecekte planlandığı bu uygulamayla toplumumuzda sigara kullanımının minimuma indirilmesinin hedeflendiği bildirildi.
Sigara ve zararları günümüzde tüm dünyada bilinmesine rağmen, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre ne yazık ki her üç yetişkinden biri sigara içmekte ve hem kendisini hem de etrafındakileri sigaranın zararlı etkilerine maruz bırakmaktadır. Ülkemizde yaklaşık 17 milyon sigara içen bağımlı bulunmaktadır. Erişkin nüfusta her iki erkekten biri ve her beş kadından biri sigara içmektedir. Salgın niteliğindeki bu bağımlılık toplumun genel sağlık durumunu, çok belirgin olarak, negatif yönde etkilemektedir. Son yıllardaki yasal düzenlemeler, özellikle 03.01.2008 tarihinde 4207 sayılı yasanın yeniden düzenlenerek 5727 sayılı “Tütün ürünlerinin zararlarının önlenmesi ve kontrolü hakkında” kanun olarak yürürlüğe girmesi, başta Aile Hekimleri olmak üzere tüm hekimlere önemli sorumluluklar yüklemektedir. Olumlu bir toplum bilinci geliştirilmesine ihtiyaç vardır ancak, yasa gereğince kamuya açık, kapalı alanlarda sigara içilmesinin yasaklanması hakkında toplumun ne düşündüğünün araştırıldığı 8291 öğretmenin katıldığı bir araştırmada; öğretmenlerin %75.8’i çok gerekli bir yasa yanıtını verirken, %14.3’ü yasayı gereksiz bulduğunu belirtmiştir. Toplumun bilinçli bir grubunu oluşturan öğretmenlerde yasa hakkında olumsuz görüşün % 14.3 gibi bir oranda bulunması kaygı verici bir durumdur. Hekimlerin sigara bırakma konusunda etkin bir danışmanlık yapmaları gerekmektedir.
Sigara bırakma danışmanlığının amacı bağımlılarda sigaradan kurtulma isteği’ni oluşturmaktır. Sigaradan kurtulmak istemeyen bağımlıya sigarayı bıraktırmak mümkün değildir, ilk fırsatta tekrar sigara içecektir.
Sigara bağımlılığı ile mücadelede, Aile Hekimlerinin, sigara bırakma danışmanlığı yöntemlerini uygulaması, sigara salgınının önlenmesinde en etkin yol olacaktır. Etkin bir danışmanlık hizmeti, etkin bir sigara bıraktırma tedavisinin ön şartıdır.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sigara bıraktırma tedavisinde beş major basamak (5A) uygulaması önermektedir. İngilizce A harfi ile başlayan 5 basamak (Ask, Advice, Assess, Assist, Arrange ) yaygın kabul görmektedir. 5A metodu bazı merkezlerde tercüme edilerek 5Ö metodu ( Öğren, Öner, Ölç, Önderlik et, Önle) olarak tanımlanmaktadır.
1- Sor, Öğren (Ask)
2- Bırakmasını Öner (Advice)
3- İlk 1 ay içindeki sigarayı bırakma isteğini Ölç, değerlendir (Assess)
4- Tedaviyi planla, yardım ve Önderlik et (Assist)
5- Nüksü Önlemek için izle (Arrange)
1- Sor, Öğren (Ask)
.
Aile Hekimleri her görüşmede ve muayenede, tüm hastalarına sigara içip içmediğini sormalıdır. Sigara içmeyenleri kutlayarak bir farkındalık oluşturmalı ve sigara karşıtı etkinliklere katılmalarını ve desteklemelerini önermelidirler.
Sigara içenlere ne kadar süredir, günde kaç tane sigara içtiğini, günün ilk sigarasını uyandıktan ne kadar süre sonra içtiğini sorup, nikotin bağımlılık testi yapılmalıdır. Bu test Nikotin bağımlılığının şiddeti ve psikolojik bağımlılık yönü hakkında bilgi vermektedir.
Fagerstörm nikotin bağımlılık testi 6 sorudan oluşmaktadır. Tüm soruların 2 – 4 cevabı vardır. Bazıları evet-hayır şeklinde, bazıları ise seçmeli cevap şeklindedir. Her cevabın 0-3 arası puanı vardır. Sigaraya bağımlılık arttıkça ölçekten alınan puan da artmaktadır.
TABLO 1 – Fagerstörm Nikotin Bağımlılık Testi
SORU | PUAN | |
1.Günde kaç adet sigara içiyorsunuz?( How many cigarettes do you smoke per day?) | ||
a) 10 veya daha az | 0 Puan | |
b) 11 – 20 | 1 Puan | |
c) 21 – 30 | 2 Puan | |
d) 31 ve üzeri | 3 Puan | |
2. İlk sigaranızı uyandıktan ne kadar süre sonra içersiniz?(How soon after you wake up do you smoke your first cigarette?) | ||
a) 0 – 5 dakika sonra | 3 Puan | |
b) 6 – 30 dakika sonra | 2 Puan | |
c) 31 – 60 dakika sonra | 1 Puan | |
d) daha sonra | 0 Puan | |
3. Sigara içmenin yasak olduğu (örneğin hastane, sinema, kütüphane gibi) yerlerde, bu yasağa uymakta zorlanıyor musunuz?( Do you find it difficult to refrain from smoking in places where smoking is not allowed (e.g. hospitals, government offices, cinemas,libraries etc)? | ||
a)Evet | 1 Puan | |
b) Hayır | 0 Puan | |
4. Sabah saatlerinde, günün diğer saatlerine göre daha çok sigara içer misiniz?( Do you smoke more during the first hours after waking than during the rest of , the day? | ||
a) Evet | 1 Puan | |
b) Hayır | 0 Puan | |
5. Hangi sigaradan vazgeçmek size daha zor gelir? (Which cigarette would you be the most unwilling to give up?) |
||
a) Sabah ilk sigara | 1 Puan | |
b) Diğer herhangi biri | 0 Puan | |
6. Çok hasta olsanız bile sigara içer misiniz? (Do you smoke even when you are very ill?) |
||
a) Evet | 1 Puan | |
b) Hayır | 0 Puan | |
TOPLAM PUAN | ||
DEĞERLENDİRME | ||
0 – 3 Puan | Düşük Nikotin Bağımlılığı | |
4 – 6 Puan | Orta Derecede Nikotin bağımlılığı | |
7 –10 Puan | İleri Derecede Nikotin Bağımlılığı |
2- Bırakmasını Öner (Advice)
Sigara bağımlılığı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından tedavi edilmesi gereken bir hastalık olarak kabul edilmiştir. Sigarasız bir dünya kurabilmek için sigaranın toplum hayatından, aile hayatından ve kişilerin yaşam biçimlerinden dışlanması gerektiğini anlatmalıyız. Sigaranın sağlık, ekonomik, çevresel ve insani nedenlerle mutlaka bırakılması gerektiğini anlatarak sigara bağımlılarının sigara içme nedenlerini paylaşmalı, empati yaparak karşılıklı anlaşılma sohbetleri yapmalıyız.
Sigara tiryakilerinin en önemli ihtiyaçlarından birisi sigarayı bırakması gerektiğine inanmasıdır. Bu konuda bir hekimle karşılıklı görüş alışverişinde bulunmak ve ortak öneriler üzerinde uzlaşmak tedavinin gereklerindendir ve sigara bıraktırma tedavisi mutlaka hekimler tarafından yapılmalıdır.
Bir hekim tarafından söylenmiş olan “Sağlığınız için sigarayı bırakmanız gerekiyor” sözü, hastalar açısından son derece önemsenmekte ve sigaradan kurtulma duygusunun yeşermesine katkı sağlamaktadır. Bunun tam aksinde ise gerçekten sigaraya bağlı olarak çok ciddi bir hastalık tablosu yaşamakta olan, bir kalp ya da akciğer hastası hekimin uyarı yapmaması nedeniyle sigara içmeye devam etmekte ve sigara ile sağlık arasında bağlantı kurmamak için bir savunma mekanizması geliştirmektedir. Bu konuda hekim sorumluluğu hiç bir şekilde inkar edilemez.
3- İlk 1 ay içindeki sigarayı bırakma isteğini Ölç, değerlendir (Assess)
Sigara bıraktırma tedavisi yapan hekimler, başarılı bir sonuç almak için, öncelikle sigara bağımlısının bırakma isteğini değerlendirmelidir. Bu değerlendirme yapılmadan uygulanan tedavilerin başarı şansı düşmektedir. Sigarayı bırakmak istemeyen ya da yakın dönemde bırakmak istemeyen kişilere tedavi önermek, sigarayı bıraktırmaya çalışmak her zaman başarısızlıkla sonuçlanmaktadır. Ailesi, yakınları ya da başkaları tarafından sigara bırakmaya zorlanan bağımlılar, kendi iradeleri dışında zorlandıkları bu durumdan ilk fırsatta uzaklaşacak ve tekrar sigara içmeye başlayacaklardır.
Sigarayı yargılamaya başlayan her içicinin kişisel tercihini belirlemeliyiz. Bu tercih sigarayı bırakma isteğinin bir göstergesi olarak değerlendirilir. “Sigaradan kurtulmak istermisiniz?” sorusuna alacağımız cevaba göre içicileri 4 grupta ele almak mümkündür.:
- Bırakmak istemiyor
- Bırakmak istiyor ama yakın dönemde değil
- Bırakmayı düşünüyor (En geç ilk 1 ay içinde denemeye hazır)
- Bırakmaya kararlı (Bırakmayı daha önce denemiş olabilir, şu an hazır)
İlk 2 gruptakileri son 2 gruba geçmeye ikna etmek için eğitim yapılmalıdır. Son 2 gruptakileri tedaviye hazır olarak değerlendirip bir sonraki aşamaya geçilmelidir.
Sigara içen bireylerin %70’den fazlası her yıl bir doktor tarafından muayene edilmekte ve bu içicilerin %65’i sigarayı bırakmak istediğini söylemektedir. Bu olguların çoğu her yıl bırakmaya çalışmaktadır.
Sigarayı kendi kendine bırakmaya çalışan bireylerin ancak %3-7’si bir yılın sonunda içmemeyi başarabilmektedir.
Sigara bıraktırma tedavisinde yüksek oranlarda başarı sağlayan yöntemlerin tümünde, sigara içicisiyle hekim arasında karşılıklı uzlaşma sağlandığı görülmektedir. Tedavi öncesi yapılan görüşmelerde 5R uygulaması başarının anahtarı olarak kabul edilmektedir. Unutulmamalıdır ki, sigaranın bırakılmasında başrolde sigara içicisi vardır. Hekim destek ve taktik vererek süreci yöneten konumundadır. Sigara içicisinin iradesi, başarının olmazsa olmaz şartıdır. Hekim bu iradeyi harekete geçirerek sonuca ulaşabilmektedir. Bunun için 5R uygulaması yapılmalıdır.
İngilizce olarak R harfiyle başlayan 5 basamak şunlardan oluşmaktadır;
1- RELEVANCE- İLİŞKİ
2- RISKS -RİSKLER
3- REWARDS -ÖDÜLLER
4- ROADBLOCKS -ENGELLER
5- REPETITION –TEKRAR
Hekim görüşmesinde 5R uygulaması şu şekilde yapılmaktadır;
a) İLİŞKİ – RELEVANCE (1.R )
Sigara içicisinin özel durumları değerlendirilir. Halen mevcut bir hastalık durumu olup olmadığı, varsa bu hastalığın sigara ile ilişkisi konuşulur. Kişinin yaşı, cinsiyeti, aile yapısı, sosyal durumu, çocuk sahibi olup olmadığı, sigaradan kurtulma çabası ve daha önceki başarısız bırakma deneyimi masaya yatırılır. Evde, ailesiyle beraberken, çocukların yanında sigara içip içmediği sorgulanmalıdır. Hekimlik sanatının en etkin uygulandığı bölüm burasıdır. Sigara bağımlılığı bir hastalıktır ve tedavisi hekimler tarafından yapılmalıdır. Yeterli tıbbi bilgi ve deneyimi olmayan kişilerin sigara bıraktırma çabalarının başarısız kalma nedeni burada yatmaktadır. Bu ilişkinin kurulması becerisi bu konuda yapılan hasta görüşmelerinin sayısının artmasıyla paralel olarak artmakta ve her hasta görüşmesinden hekim yeni bir deneyim ve bakış açısı kazanmaktadır. Sigaranın parmaklarda, bıyıklarda oluşturduğu renk değişikliği, hipoksiye bağlı performans bozukluğu, stresle başetmekteki yetersizlikler, organ disfonksiyonları gibi bir çok konu hekimin ilgi, bilgi ve becerisi oranında etki spektrumunu genişletmektedir.
b) RİSKLER – RISKS (2.R )
Sigara içenler “sigaradan kurtulamazlarsa neler kaybedebileceklerdir?” yani “sigara içmenin riskleri nelerdir?” sorularına cevap arayan bir konuşma yapılmalıdır. Bu konuşmalar interaktif olarak hem hekimin hem sigara içicisinin görüşlerinin ele alınması şeklinde olmalıdır. Kısa dönemde, uzun dönemde sigaranın ortaya çıkardığı sağlık riskleri ve çevresel riskler gözden geçirilmelidir.
Sigara içerken hemen ortaya çıkabilen sağlık sorunları konuşulduğunda; Nefes darlığı, astım alevlenmesi, gebeliğin zarar görmesi, cinsel isteksizlik, cinsel güçsüzlük, kısırlık, artmış solunum yolları enfeksiyonu riski gündeme gelmektedir.
Uzun dönemde ortaya çıkabilen sağlık sorunları konuşulduğunda; Kalp krizi ve inmeler, akciğer kanseri, larinks, farenks, mesane, özefagus kanserleri gibi diğer kanserler, KOAH ( Kronik Bronşit, Amfizem), Osteoporoz, uzun dönemli maluliyet ve bakım ihtiyacı riski gündeme gelmektedir.
Sigara içerken çevrede ortaya çıkabilen sağlık sorunları konuşulduğunda; Eşinde artmış kalp hastalığı ve kanser riski, çocuklarında: düşük doğum ağırlığı, astım, solunum yolu enfeksiyonları, sigara kullanma oranında artışa neden olma riski gündeme gelmektedir. Çocuklarınızın sigara içmesini istermisiniz sorusuna kişinin vereceği cevap, sigaranın riskleri konusundaki duyarlılığını belirlemede iyi bir ölçüt oluşturacaktır.
c) ÖDÜLLER – REWARDS (3.R )
Sigara içenler sigaradan kurtulurlarsa neler kazanabileceklerdir. Bu konuda genelde hekim dinleyici, sigara içicisi ise konuşmacı olduğunda daha verimli sonuçlar alınabilmektedir. Kazançlar konusunda çoğunlukla hemfikir olunan konular; Sağlık durumunun düzelmesi, fiziksel aktiviteleri daha iyi yapabilme, tat ve koku duyusunda iyileşme, para biriktirme, çocuklarına iyi örnek olma, daha sağlıklı bebek ve çocuklar, ev, araba ve elbiselerin daha iyi kokması, cildinin güzelleşmesi, daha beyaz dişler, hepsinden önemlisi özsaygısında artış ve kendine güvenme gibi sigaradan kurtulursa kazanacağı ödüller ortaya konulmalıdır..
d) ENGELLER – ROADBLOCKS (4.R )
Sigarayı bırakmayı engelleyen faktörler konuşulmalıdır. Burada da sigara içicisinin aktif olmasına ihtiyaç vardır. Sigara içen kişinin söze “Sigarayı Bırakamam Çünkü“ diye başlayıp engelleri sayması istenir.
Başarılı bir görüşmede ortaya çıkarılan ve çözülmesi gereken engeller çoğunlukla şunlardır ; Sigara bırakıldığında ortaya çıkabilen Nikotin yoksunluk belirtileri, başarısızlık korkusu, kilo alımı, destek yoksunluğu, depresyon, tütünden alınan keyif, etkili tedavilerden haberdar olmama, çevresinde sigara içenlerin olması.
Bu engelleri kaldırabildiği ölçüde tedavi yönteminin başarı şansı artmaktadır.
e) TEKRAR – REPETITION (5.R )
Sigara bıraktırma tedavisinde, mutlaka tekrar görüşmeler planlanmalı ve düzenli olarak uygulanan bu görüşmelerin motivasyonu artırıcı özelliği olmalıdır. Yüzyüze ya da telefonla tekrarlanan görüşmelerde, başarılarından dolayı tebrik etme, içmemeyi sürdürmesi için motivasyon, sağlık açısından kazanacağı yararların anlatılması, karşılaşılan sorunlar ve olası tehlikeler konusunda çözüm önerileri paylaşılmalıdır.
4- Tedaviyi planla, yardım ve Önderlik et (Assist)
Tedavi planını kişilerin ihtiyacına ve uygunluğuna göre belirlemeliyiz. Fiziksel bağımlılık ve psikolojik bağımlılık oranları sigaranın bırakıldığı dönemde farklı sorunları gündeme getirmektedir. Tedavide amaç, son sigara söndürüldükten sonra sigara ihtiyacının ortadan kaldırılmasıdır. Psikolojik bağımlılığı yoğun olan kişilerde, kişinin motivasyonu, ikna edilmesi, kararlılığı, sorunların çözümünde tek başına yeterli olabilir ve hiç ek destek tedavisi uygulanmadan kişi sigaradan kurtulabilir.
Fiziksel bağımlılığı yoğun olanlarda görülen tütün yoksunluk belirtileri, aslında nikotin yoksunluk belirtileridir. Sigara içen kişilerin kanında nikotin seviyesi artmaya başladığında beyindeki mezolimbik sistem ödüllendirme yolunu faaliyete geçirir ve N. Accumbens’ten Dopamin salınır. Kişide geçici konsantrasyon artışı ve keyif alma gibi duyguların yaşanması buna bağlıdır. Ancak 4000 civarındaki zararlı madde de bu sırada kana karışarak tüm vücutta, kalp-damar hastalıklarından, kansere, nefes darlığından, cinsel iktidarsızlığa kadar bir çok hastalığın gelişmesine neden olmaktadır.
Nikotin eroin, kokain ve alkole benzer şekilde güçlü bağımlılık yapıcı bir maddedir. Sağlık sorunu olanlarda bile bırakma başarısı düşüktür. Akciğer kanseri cerrahisi geçirenlerin yaklaşık %50’si, Akut miyokard infarktüsü geçirenlerin yaklaşık 1/3’ü, Gırtlak kanseri nedeniyle Larinjektomi ameliyatı olanların yaklaşık %40’ı tekrar sigara içmeye başlamaktadır.
Nikotin yoksunluk belirtileri kişiden kişiye değişen süre ve şiddette olmaktadır. Sigara içme arzusu, huzursuzluk, sinirlilik, depresyon, konsantrasyon eksikliği, uyku düzensizlikleri, iştah artımı, ağızda ülserler oluşması, kabızlık, baş dönmesi gibi belirtiler sigara bırakma çabalarını engelleyici faktörlerdir.
Tedavi yöntemleri arasında hekimin tercihi, hastaya göre değişmektedir. Tedavilerin tümünün ortak noktası destek tedavisi olmasıdır. Bir kemik kırığının tedavisinde nasıl destek verilerek kırığın kaynaması için uygun, hareketsiz, dolaşımın rahat olduğu atel vs. uygulanıyor ve tedaviyi vücut yapıyorsa, sigara bağımlılığında da bağımlılığı kişinin iradesi yenmektedir. Biz hekimler olarak uygun ortamın sağlanması için destek tedavilerini belirleyip seçiyoruz.
Yaygın yaklaşım nikotin yoksunluğunu önlemek için nikotin yerine koyma tedavileri uygulamak şeklinde olabilir. Yüksek dozdan başlanarak doz azaltılıp sonra nikotin tedavisi sonlandırılmaya çalışılır. Bu amaçla nikotin (bandı, sakızı, burun spreyi, inhaleri, pastili) kullanılabilir.
Bir diğer yöntem santral sinir sistemi hastalıklarında kullanılan ilaçlarla beyinde nikotin bağımlılığının çözülmesine yönelik etkili destek tedavileridir. İlaçların oluşturduğu biyokimyasal uyarılara karşı beyinde oluşturulan cevap tedavinin özünü oluşturmaktadır.
Bu amaçla dünyada yaygın olarak kullanılan ilaçlar arasından sadece 2 tanesi Bupropion ve Vareniklin ülkemizde ilaç firmaları tarafından sigara bıraktırma tedavisinde önerilmektedir. Diğer ilaçlar;
ANTİDEPRESANLAR
• Bupropion (Amfebutamone) SR,
• Trisiklik Antidepresanlar
• Nortriptilin, doxepin gibi NA ve 5-HT geri alımını inhibe edenler
• Serotonin Geri Alımı İnhibitörleri
• Fluoksetin, nöronal nikotinik reseptörleri bloke eder
• Monoamin Oksidaz İnhibitörleri
• Selejilin
NİKOTİNİK RESEPTÖR ANTAGONİSTLERİ
� Klonidin
� Anksiyolitikler
� Buspiron
OPİOİD ANTAGONİSTLER
� Vareniklin
� Rimonabant
� Topiramat
Tedavi başarısı sadece bu ilaçların reçete edilmesiyle sağlanamamaktadır. Bu nedenle tedavide önerilen ilaçların etkin maddelerini içerisinde barındıran bitkisel tedaviler güvenli değildir. Sigara bıraktırma tedavisi mutlaka hekim tarafından yapılmalı ve izleme alınmalıdır.
Birçok alternatif tıp yöntemi gerek ülkemizde gerekse dünyada sigara bıraktırma amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak bu yöntemlere hekimlerin bakışı her zaman temkinli olmalıdır. Yukarıda anlatılan yaklaşımların uygulanması şartıyla, eğitimli hekimler tarafından uygulanacak olan; Akapunktur, Hipnoz ve Biyorezonans sigara bıraktırma tedavisinde başarılı olabilir. Ancak bu başarı hekimin ilgi, bilgi ve becerisine bağlı olarak değişik oranlarda gerçekleşecektir. Bu konuda bazı standartların belirlenmesine ihtiyaç vardır.
5- Nüksü Önlemek için izle (Arrange)
Sigara bıraktırma tedavisi uygulayan hekimler mutlaka düzenli bir kayıt sistemi oluşturmalıdır. Her görüşmenin tarihi ve detayları mutlaka kayıt edilmelidir. Sigara bağımlısı hekim tarafından ciddiye alındığına, hekimle iyi bir kooperasyon kurduğuna inanmalıdır. Sigaranın bırakıldığı dönemde kişiler kendilerini emniyette hissetmek ihtiyacındadırlar. Bir sorunla karşılaştığında onunla başedebilmek için hekiminin etkin destek vereceğine güven duymalıdır. Bu güvenin oluşturulması için sigaranın bırakılmasından sonraki dönemler için kişiye net mesajlar verilmelidir. Örneğin 3 gün sonra, bir hafta sonra ve bir ay sonra sizi arayarak süreç hakkında görüşeceğiz, siz de her ihtiyaç duyduğunuzda bizi arayabilirsiniz gibi mesajların verilmesi ve gerçekleştirilmesi gerekir. Aramalar telefonla yapılabilir ya da kişiye randevu verilerek davet edilebilir.
Her görüşmeden önce hekim hastanın kayıtlarını gözden geçirmeli ve mevcut durum hakkında, sorunlar ve çözüm önerileri geliştirilmesinde olaya hakim bir tablo oluşturmalıdır.
Sonuç olarak sigara bağımlılığı, kolay gelişen ama zor çözülen bir sorundur. Sigara bağımlılığıyla başetmek için hekimlerin istekli, tutarlı ve gayretli olması gereklidir. Öncelikle hekimler kendi sigara bağımlılıkları varsa bunun çözülmesi, doğru örnek oluşturulması gereklidir. Sigara bağımlılığın yenilmesinde, bağımlının istekli olması, iradesini kullanması ve çevresel faktörlerin de uygun olması gereklidir. Ülkemizdeki yasal düzenlemeler, kapalı alanlarda sigara kullanımının yasaklanması, basın ve yayın organlarında bilgilendirici mesajlar verilmesi çevresel faktörlerin uygun hale getirilmesinde etkili olmaktadır..
4.415 Okuma